Prowadzenie salonu fryzjerskiego w Polsce wiąże się nie tylko z koniecznością posiadania umiejętności zawodowych, profesjonalnego sprzętu czy odpowiednich produktów do stylizacji, lecz także z przestrzeganiem rygorystycznych wymogów sanitarnych. Państwowa Inspekcja Sanitarna – szerzej znana jako sanepid – kontroluje salony fryzjerskie zarówno przed rozpoczęciem działalności, jak i w jej trakcie. Celem tych działań jest zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa zdrowotnego klientów oraz pracowników. Fryzjer w swojej codziennej pracy ma kontakt nie tylko z włosami, ale również ze skórą głowy, narzędziami ostro zakończonymi czy substancjami chemicznymi, dlatego higiena oraz właściwa organizacja przestrzeni odgrywają kluczową rolę.
Sanepid wymaga od właściciela salonu spełnienia szeregu norm, które dotyczą m.in. czystości pomieszczeń, sterylizacji i dezynfekcji narzędzi, zasad przechowywania kosmetyków, organizacji zaplecza, dostępności bieżącej wody czy sposobów postępowania z odpadami. Odpowiednie przygotowanie salonu, zastosowanie właściwych procedur oraz ich dokumentowanie znacząco zmniejsza ryzyko chorób skóry, zakażeń bakteryjnych i wirusowych oraz reakcji alergicznych.
W niniejszym artykule szczegółowo omówię wszystkie najważniejsze wymagania sanepidu dotyczące funkcjonowania salonów fryzjerskich. Tekst został przygotowany w sposób maksymalnie precyzyjny, oparty o praktykę, doświadczenie i zasady stosowane w branży. Pozwoli Ci on nie tylko zrozumieć, jakie wymogi obowiązują, ale także jak wdrożyć je w praktyce, by salon był bezpieczny i zgodny z przepisami.
Spis treści
1. Higiena w salonie fryzjerskim – najważniejsze zasady i procedury sanitarne
Higiena jest absolutnym fundamentem funkcjonowania każdego salonu fryzjerskiego, a sanepid przykłada do niej największą wagę. W praktyce oznacza to, że cały lokal – od przestrzeni dla klientów po zaplecze – musi być zaprojektowany, użytkowany i utrzymywany w taki sposób, aby minimalizować ryzyko przenoszenia infekcji. Przede wszystkim wszystkie powierzchnie użytkowe muszą być odporne na działanie środków dezynfekcyjnych, łatwe do utrzymania w czystości oraz regularnie myte i dezynfekowane. Dotyczy to zarówno podłóg, jak i krzeseł, umywalek, stolików, luster czy powierzchni roboczych.
Sanepid wymaga również stosowania skutecznych procedur dezynfekcji rąk. Fryzjer powinien mieć stały dostęp do bieżącej, ciepłej i zimnej wody, mydła oraz jednorazowych ręczników. Alternatywą mogą być suszarki do rąk, jednak jednorazowe ręczniki papierowe są rozwiązaniem najbardziej higienicznym. Środki do dezynfekcji skóry rąk muszą posiadać odpowiednie atesty i być używane nie tylko po zakończeniu usługi, ale także w trakcie pracy, jeśli występuje taka potrzeba.
Kolejnym ważnym elementem jest higiena stanowiska pracy. Sanepid wymaga, aby każde stanowisko było wyposażone w łatwe do czyszczenia elementy, a materiały jednorazowe – takie jak peleryny foliowe, ręczniki papierowe czy podkłady – były stosowane zgodnie z instrukcją producenta. Jeżeli w salonie używa się ręczników materiałowych, konieczne jest ich pranie w temperaturze minimum 60°C oraz przechowywanie w zamkniętych, czystych pojemnikach.
Ważną procedurą jest także prawidłowe usuwanie ścinków włosów. Powinny one być regularnie zamiatane i wyrzucane do zamykanych koszy, tak aby nie przenosiły się po salonie wraz z ruchem powietrza. Sanepid zwraca uwagę na detale – od czystości listew przypodłogowych, po regularne wietrzenie pomieszczeń i utrzymywanie odpowiedniej temperatury.
Odrębną kwestią jest postępowanie w przypadku skaleczeń. Fryzjer musi posiadać apteczkę wyposażoną w jednorazowe rękawiczki, plastry, środki dezynfekcji skóry oraz opatrunki. Każde skaleczenie wymaga natychmiastowej reakcji i odizolowania narzędzi, które mogły mieć kontakt z krwią.
2. Dezynfekcja narzędzi – wymagania sanepidu wobec sprzętu fryzjerskiego
Narzędzia fryzjerskie mają bezpośredni kontakt ze skórą i włosami klienta, dlatego ich dezynfekcja i sterylizacja są jednym z najważniejszych obszarów, które podlegają kontroli sanepidu. Każde narzędzie wielokrotnego użytku – od nożyczek, poprzez maszynki i nasadki, po brzytwy, szczotki i grzebienie – musi być poddawane odpowiedniej obróbce po każdym kliencie.
Sanepid rozróżnia trzy podstawowe etapy higieny narzędzi: mycie, dezynfekcję oraz w niektórych przypadkach sterylizację. Mycie jest procesem podstawowym, który usuwa zanieczyszczenia mechaniczne. Wykonuje się je pod bieżącą wodą przy użyciu preparatu myjącego. Dopiero czyste narzędzia można poddać dezynfekcji, która eliminuje większość drobnoustrojów chorobotwórczych.
Dezynfekcję przeprowadza się za pomocą specjalistycznych płynów lub koncentratów, które muszą posiadać odpowiednie atesty. Niedopuszczalne jest używanie przypadkowych środków gospodarstwa domowego. Narzędzia zanurza się w roztworze na czas wskazany przez producenta, a następnie suszy w sterylnym środowisku. Sanepid może poprosić o przedstawienie dowodów zakupu i kart charakterystyki używanych preparatów.
W przypadku narzędzi mających kontakt z krwią lub mogących spowodować naruszenie ciągłości skóry (np. brzytwy do golenia karku, końcówki trymerów) wymagana jest sterylizacja. Najbardziej rekomendowanym urządzeniem jest autoklaw parowy. Pozwala on na całkowite usunięcie bakterii, wirusów, grzybów oraz przetrwalników. Po sterylizacji narzędzia należy przechowywać w zamkniętych pakietach, najlepiej jednorazowych, które otwiera się dopiero przy kliencie.
Z narzędziami jednorazowymi – jak żyletki do brzytwy – postępuje się według zasady: jedno narzędzie – jeden klient. Po użyciu umieszcza się je w specjalnych, odpornych na przekłucie pojemnikach, które odbiera firma utylizacyjna.
Ważnym aspektem jest dokumentacja. Choć sanepid nie wymaga prowadzenia szczegółowych dzienników dezynfekcji, kontrolerzy mogą pytać o stosowane procedury, środki i sposób ich przechowywania. W pełni profesjonalne salony posiadają jednak wewnętrzne schematy postępowania, co zwiększa wiarygodność podczas kontroli.
3. Wyposażenie salonu fryzjerskiego – normy, sprzęt i wymogi techniczne sanepidu
Wyposażenie salonu fryzjerskiego również musi odpowiadać określonym normom higienicznym oraz użytkowym. Sanepid kontroluje układ pomieszczeń, ich powierzchnię, jakość wykończenia, a także dostępność mediów, takich jak woda, wentylacja czy oświetlenie. Już na etapie projektowania salonu warto uwzględnić wszystkie wytyczne, by uniknąć kosztownych przeróbek.
Pierwszym elementem wyposażenia podlegającym ocenie jest stanowisko pracy fryzjera. Powinno być ergonomiczne, łatwe do czyszczenia i zapewniać odpowiednią przestrzeń do poruszania się. Zgodnie z wytycznymi każda osoba pracująca na stanowisku musi mieć zapewnioną wystarczającą ilość wolnej przestrzeni, tak aby praca była bezpieczna zarówno dla pracownika, jak i klienta.
Kolejnym kluczowym elementem są umywalki z bieżącą wodą. W salonie musi znajdować się co najmniej jedna umywalka do mycia rąk wyposażona w ciepłą i zimną wodę, dozownik z mydłem oraz jednorazowe ręczniki. Odrębnie funkcjonować powinna myjnia fryzjerska, przeznaczona do mycia głowy, z zachowaniem odpowiedniej higieny odpływu i syfonu.
Podłogi oraz ściany w salonie muszą być wykończone materiałami łatwymi do czyszczenia i odpornymi na wilgoć. Sanepid szczególnie podkreśla, że powierzchnie nie mogą być porowate ani absorbujące wody, ponieważ stanowią środowisko sprzyjające rozwojowi bakterii. Niedopuszczalne są np. drewniane nielakierowane podłogi lub tkaninowe wykładziny.
Jeśli w salonie wykonuje się koloryzację, trwałą ondulację lub keratynowe prostowanie włosów, konieczne jest zapewnienie odpowiedniej wentylacji. Opary preparatów chemicznych mogą być szkodliwe zarówno dla pracowników, jak i klientów, dlatego salony muszą posiadać wentylację mechaniczną lub skuteczne systemy wyciągowe.
Sanepid zwraca uwagę również na meble. Fotele, kanapy czy hokery powinny być wykonane z materiałów łatwych do czyszczenia i odpornych na środki dezynfekcyjne. Wszelkiego rodzaju tkaniny powinny mieć zdejmowane pokrowce, które można prać w wysokiej temperaturze.
Odrębny obszar to zaplecze socjalne i magazynowe. W salonie musi znaleźć się miejsce na przechowywanie czystych ręczników, narzędzi, kosmetyków oraz środków chemicznych. Niedopuszczalne jest przechowywanie ich w jednym pomieszczeniu bez odpowiedniego rozdziału. Ponadto, sanepid zaleca obecność szafki zamykanej na klucz na środki chemiczne i dezynfekcyjne, co zwiększa bezpieczeństwo.
4. Dokumentacja sanitarna – procedury, regulaminy i obowiązki właściciela salonu
Choć wielu właścicieli salonów fryzjerskich skupia się głównie na wymaganiach dotyczących higieny i sprzętu, równie istotnym obszarem kontroli sanepidu jest dokumentacja. To ona potwierdza, że salon działa zgodnie z obowiązującymi normami sanitarnymi i stosuje właściwe procedury.
Pierwszym dokumentem wymaganym przed rozpoczęciem działalności jest zgłoszenie sanitarne, które przesyła się do lokalnej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Formularz zawiera informacje dotyczące powierzchni, wyposażenia, rodzaju świadczonych usług oraz układu pomieszczeń. Sanepid analizuje projekt i akceptuje go lub wnosi uwagi.
Po otwarciu salonu właściciel musi zapewnić pracownikom dostęp do instrukcji mycia i dezynfekcji rąk, procedur utrzymania czystości oraz zasad postępowania z narzędziami. Dokumenty te muszą być dostępne w widocznym miejscu, tak aby każdy pracownik mógł się do nich stosować. Najlepszą praktyką jest posiadanie tzw. procedur wewnętrznych, opisujących krok po kroku sposób postępowania.
W salonie fryzjerskim powinny znajdować się również karty charakterystyki preparatów chemicznych – zarówno tych do dezynfekcji, jak i produktów fryzjerskich. Sanepid może poprosić o ich okazanie podczas kontroli.
Obowiązkowa jest także dokumentacja dotycząca gospodarki odpadami. Obejmuje ona umowy na odbiór odpadów komunalnych, jak również – w przypadku korzystania z narzędzi jednorazowych lub potencjalnie niebezpiecznych – umowy na odbiór odpadów medycznych.
Ważnym elementem jest szkolenie pracowników. Każdy fryzjer musi przejść szkolenie BHP oraz zapoznać się z zasadami higieny obowiązującymi w salonie. Dokumenty potwierdzające szkolenia powinny być archiwizowane.
W przypadku stosowania urządzeń takich jak autoklaw konieczne jest prowadzenie dokumentacji serwisowej, a także – opcjonalnie, lecz zalecane – dziennika sterylizacji.
FAQ – Najczęstsze pytania dotyczące wymagań sanepidu w salonie fryzjerskim
1. Czy sanepid musi zatwierdzić salon przed otwarciem?
Tak, każdy salon musi zostać zgłoszony do sanepidu, który ocenia projekt i daje zgodę na rozpoczęcie działalności.
2. Czy autoklaw jest obowiązkowy?
Tak – jeśli używasz narzędzi mogących naruszyć ciągłość skóry. W przeciwnym razie wystarczy dezynfekcja chemiczna.
3. Czy mogę używać ręczników materiałowych?
Tak, pod warunkiem prania ich w temperaturze min. 60°C i przechowywania w czystych, zamkniętych pojemnikach.
4. Czy w salonie potrzebna jest apteczka?
Tak, to obowiązek. Powinna być wyposażona m.in. w rękawiczki, opatrunki i środki dezynfekcyjne.
5. Jak często sanepid kontroluje salony fryzjerskie?
Kontrole odbywają się cyklicznie, według harmonogramu, ale mogą być też przeprowadzane losowo lub w wyniku zgłoszenia.
