Obecne realia na świecie oraz w kraju wykazują jednoznacznie, iż mężczyźni żyją statystycznie kilka lub nawet kilkanaście lat krócej niż kobiety. Zatem, prawdopodobieństwo iż staniecie przed koniecznością przeprowadzenia samodzielnie postępowania spadkowego po zmarłym ojcu jest niestety całkiem wysokie.
Wasza sytuacja będzie się różnić w zależności od tego czy przy życiu będzie pozostawiać matka – żona ojca. Ważne jest, aby stosunkowo szybko uregulować kwestie po zmarłym, aby nie stwarzać sobie i reszcie rodzinie kolejnych problemów. Jaki kształt przybierze postępowanie spadkowego w przypadku pozostawania matki przy życiu? Jakie znaczenie ma ilość żyjących dzieci zmarłego? Przedstawiamy te kwestie już poniżej.
Spis treści
Jak przeprowadzić postępowanie spadkowe po ojcu?
W takim razie, jak przeprowadzić postępowanie spadkowe po ojcu? Poniżej opisujemy sytuację, w której zmarły nie pozostawił po sobie ważnego testamentu, a więc dochodzi do tzw. dziedziczenia z ustawy czyli dziedziczenia w oparciu o przepisy Kodeksu Cywilnego. W pierwszej kolejności po zmarłym dziedziczą: jego żona (niekoniecznie matka dzieci) oraz jego dzieci. Jeżeli zatem rodzice nie byli połączeni węzłem małżeńskim lub rozwiedli się, matka nie będzie należeć do kręgu spadkobierców.
Dlatego niezwykle istotne jest, aby szybko i sprawnie ustalić cały krąg spadkobierców i ich udziały w spadku. Następnie, dobrze jest udać się do notariusza, aby uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia tzw. APD lub złożyć w sądzie wniosek o stwierdzenia sądu. Wówczas to sąd ustali grono spadkobierców i ich udziały, a następnie wyda stosowne postanowienie.
Spadek po ojcu gdy nie żyje matka
W sytuacji, gdy to matka umiera pierwsza, a także gdy nie pozostawała w związku małżeńskim lub rozwiodła się z ojcem, krąg spadkobierców ograniczony jest do dzieci zmarłego, a także ich zstępnych, jeżeli dzieci nie żyją. Dzieci dziedziczą wtedy w częściach równych, zaś ich zstępni w odpowiednich częściach ułamkowych danej części.
Dla przykładu, jeżeli ojciec miał trójkę dzieci, z czego jedno z nich zmarło przed nim, a miało ono jedno swoje dziecko, krąg spadkobierców po zmarłym ojcu obejmuje dwójką dzieci i żyjącego wnuka, którzy dziedziczą po ⅓ spadku. W przypadku dwójki bądź nawet trójki wnucząt zmarłego syna, dzieci zmarłego dziedziczą po ⅓ spadku, zaś trójka wnucząt wstępuje w prawa do ⅓ z pozostałej części, a zatem do 1/9 całej masy spadkowej.
Sprawdź również – Gra w pieniążka monetę – o co chodzi i na czym polega? Wyjaśniamy zasady zdarte kostki
Spadek po ojcu gdy żyje matka
W sytuacji, gdy żyje zarówno matka, żona ojca, a także wszystkie jego dzieci, wszyscy z nich dziedziczą w częściach równych, jednakże, co niezwykle istotne, część przypadająca matce nie może być mniejsza niż ¼ całości spadku.
Jeżeli rodzice pozostawali małżeństwem i mieli trójkę dzieci, każda z osób dziedziczy spadek w ¼ po zmarłym ojcu. Jednakże, jeżeli dzieci była czwórka, dzieląc spadek na równe części każdemu przypadłby udział ⅕. Przed taką sytuacją polski ustawodawca zabezpieczył małżonka zmarłego, chroniąc jego prawa do odpowiedniego udziału. A zatem, w powyższej sytuacji, matka dziedziczy spadek w ¼, zaś czwórka rodzeństwa dzieli się pozostałymi ¾ spadku. Zatem udział matki będzie odpowiednio wyższy od dzieci, ¼ w porównaniu do 3/16 rodzeństwa (¾ * ¼ = 3/16)
Spadek po ojcu gdy żyje matka i dwoje dzieci
W przypadku, gdy zmarły ojciec pozostawił po sobie żonę i dwoje dzieci, ich udziały w spadku przy dziedziczeniu ustawowych będą równe i wynosić będą ⅓. Oczywiście, taki scenariusz znajdzie zastosowanie tylko jeżeli spadkodawca nie pozostawił po sobie ważnego testamentu. Każdy żyjący człowiek ma prawo rozporządzać swoją ostatnią wolą. Oczywiście, może on pozostawić całość tylko jednemu dziecku, bądź tylko małżonce. Czy oznacza to, iż spadkodawcy ustawowi zostaną wtedy z niczym?
W takich sytuacjach skorzystać można z instytucji zachowku. Zgodnie z Kodeksem cywilnym członkom grupy, która dziedziczyła by z ustawy w przypadku braku testamentu przysługuje prawo ⅔ lub ½ wartości udziału który by im przypadł. Wysokość zachowku wynosi ½, a w przypadku osób małoletnich i trwale niezdolnych do pracy ⅔ udziału. Przy obliczaniu wartości ustala się wartość czystą spadku, a więc bez uwzględniania długów spadkowych. Istnieje jednak obowiązek zaliczenia niektórych darowizn, dokonanych za życia zmarłego.
Ogólny wzór na obliczanie zachowku to ½ (⅔) * udział spadkowy w dziedziczeniu z ustawy * czysta wartość spadku = wartość zachowku.
Oczywiście, opisywane sytuacje znajdą zastosowanie również w przypadku, kiedy to matka umrze pierwsza, pozostawiając owdowiałego męża. Warto pamiętać, iż ustawodawca wskazuje sześciomiesięczny termin na rozpoczęcie postępowania po zmarłym. W przypadku odrzucenia spadku przez najbliższych, do objęcia spadku będą powoływani krewni dalszych stopni. W przypadku, gdy nie można ustalić żadnego spadkobiercy, obowiązek objęcia spadku spada na gminę ostatniego znanego miejsca zamieszkania zmarłego.
