Każdy człowiek ma prawo rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci. Polskie prawo przewiduje kilka dróg dziedziczenia, w zależności od działań podjętych za życia spadkodawcy oraz pozostałych przy życiu spadkobierców, którzy podejmą się dziedziczenia. Jak wygląda ścieżka dziedziczenia? Czym różni się dziedziczenie testamentowe od dziedziczenia ustawowego? Kto odziedziczy spadek po kuzynie? Czy przyjęcie spadku zawsze łączy się ze wstąpieniem w długi spadkowe zmarłego? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie poniżej.
Najważniejszym dokumentem w gałęzi znanej jako prawo spadkowe jest testament. Istnieje kilka form w jakich testament może być sporządzony, lecz dla uproszczenia tej kwestii wskazujemy, iż ważny testament powinien zostać sporządzony w formie aktu notarialnego, jako zapis ostatniej woli przyjęty przed notariuszem. Jeżeli testator pozostawił ważny testament, osoby przez niego wskazane odziedziczą jest majątek. Jeśli brak jest dokumentu, rozpoczyna się proces dziedziczenia z przepisów ustawy – kodeks cywilny.
Spis treści
Prawo spadkowe – kto po kim dziedziczy?
Kodeks cywilny wyróżnia aż sześć grup dziedziczenia. Najprościej mówiąc, jeżeli brak jest spadkobierców z grupy poprzedzającej lub istniejący spadkobiercy odrzucili spadek, do dziedziczenia zostają powołani przedstawiciele kolejnej grupy.
Sześć kategorii spadkobierców prezentuje się następująco:
- Małżonek i dzieci spadkodawcy,
- Małżonek spadkodawcy, dzieci i wnuki spadkodawcy,
- Małżonek i rodzice spadkodawcy,
- Rodzice spadkodawcy lub jeden rodzic i rodzeństwo spadkodawcy,
- Dziadkowie i pasierbowie,
- Gmina, Skarb Państwa.
Prawo spadkowe – kto dziedziczy długi?
Mimo iż większość osób kojarzy spadkobranie z okazją do powiększenia majątku, należy zdać sobie sprawę, iż masa spadkowa to suma wszystkich składników majątkowych spadkodawcy – aktywów i pasywów. Dlatego tak ważne jest, aby wiedzieć z czego dokładnie składa się masa spadkowa, jakie prawa i zobowiązania posiadał spadkodawca. Długi z mocy prawa są zwykłą częścią masy spadkowej, dlatego zasady ich dziedziczenia są tożsame z zasadami przedstawionymi powyżej. Jeżeli spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu, w pierwszej kolejności do dziedziczenia powołuje się małżonka i dzieci. W kolejnej dopiero jego wnuki, dalej – rodziców i rodzeństwo zmarłego.
Jak uniknąć dziedziczenia długów? Spadkobierca może postąpić na cztery sposoby:
- Przyjąć spadek wprost – dziedziczy się zarówno aktywa, jak i pasywa,
- Przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza – odpowiedzialność za długi istnieje tylko do wysokości odziedziczonego majątku,
- Odrzucić spadek w całości – równoznaczność zrzeknięcia się spadku,
- Nie oświadczać ani o przyjęciu, ani o odrzuceniu.
Sprawdź również – Jak przeprowadzić postępowanie spadkowe po ojcu? Sprawdź co robić
Kto dziedziczy spadek po kuzynie?
A więc kto odziedziczy spadek po kuzynie? Zgodnie z przedstawionymi powyżej informacjami, w pierwszej kolejności należy ustalić czy kuzyn pozostawił ważny testament. Jeżeli pozostał dokument, spadek po kuzynie odziedziczą osoby w nim wymienione. W przypadku jego braku, rozpocznie się dziedziczenie ustawowe.
Do spadku po kuzynie w pierwszej kolejności zostaną powołani jego małżonek oraz dzieci. Jeśli dziecko nie dożyło otwarcia testamentu, w ich miejsce wstąpić ich dzieci, a więc wnuki zmarłego. Jeżeli kuzyn nie był w związku małżeńskim i nie pozostawił dzieci, do dziedziczenia zostaną powołani rodzice i rodzeństwo. Jako ostatni spadek nie objęty przez nikogo będą zmuszeni przyjąć: gmina ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego oraz Skarb Państwa.
Kto dziedziczy spadek gdy nie ma testamentu?
Jak odziedziczyć spadek po zmarłym? Testamentowo czy ustawowo? W sytuacji, gdy spadkodawca nie zostawił testamentu albo go zostawił, ale spadek został odrzucony przez wszystkie powołane w nim osoby, ale również w braku możliwości dziedziczenia przez powołane osoby (m.in. osoby ubezwłasnowolnione) dojdzie do dziedziczenia z ustawy. Dziedziczenie na podstawie testamentu ma pierwszeństwo, lecz w przypadku niemożności przeprowadzenia dziedziczenia testamentowego, ustawodawca przewidział procedurę dziedziczenia ustawowego.
W części spadkowej kodeksu cywilnego wyróżnia się sześć kolejnych grup dziedziczenia. W braku spadkobierców z grupy pierwszej, do dziedziczenia zostają powołani przedstawiciele grupy drugiej i tak dalej, aż do ostatniej grupy.
W pierwszej kolejności powołuje się dzieci oraz małżonka zmarłego. Jeżeli jedno z dzieci zmarłego nie żyje, w jego prawa wstępują jego dzieci, a więc wnuki zmarłego. Jeżeli zmarły nie pozostawił dzieci i nie był w związku małżeńskim lub był rozwodnikiem, w następnej kolejności powołuje się żyjących rodziców i rodzeństwo spadkodawcy. W następnej kolejności powoływani są dziadkowie i pasierbowie. Jeżeli żadna z tych osób nie przyjęła spadku będą do tego zmuszeni gmina ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego oraz Skarb Państwa.